Elektriciteitsmarkt

De energiesector is volop in ontwikkeling. Het proces van de Europese marktintegratie begon enkele jaren geleden en heeft als doel marktpartijen in staat te stellen om gas en elektriciteit eenvoudig en efficiënt internationaal te verhandelen.

Ontdek de elektriciteitsmarkt

Digitaal dashboard

Het digitale dashboard voor TenneT klanten.

E-Insights

Het is onze visie om een van de meest transparante Transmission System Operators (TSO's) in Europa te zijn en daarmee waarde te creëren voor de samenleving. In Energy Insights gaan we dieper in op bepaalde onderwerpen rondom energie en tonen we data, informatie en waardevolle inzichten.

E-Insights

E-Insights

Feiten & cijfers gerelateerd aan TenneT, ons grid en de ontwikkeling ervan kunnen hier gevonden worden.

Lees meer
News News Dutch

Stijgende energieprijzen stimuleren niet alleen meer duurzaam gebruik maar ook de elektriciteitsproductie door kolencentrales

Downloads & Contact

Maarten Abbenhuis, COO van TenneT: "In Nederland en Duitsland groeit in 2021 de productiecapaciteit voor duurzame elektriciteit, vooral uit zon en wind. De prijzen van kolen, gas en CO₂-emissierechten, en daarmee van elektriciteit, stijgen uitzonderlijk in de tweede helft van het jaar. Oorzaken zijn de oplopende geopolitieke onzekerheid, maar ook het aantrekken van de economische activiteiten na de coronapandemie. Door de hogere prijzen wordt het voordeliger om elektriciteit te produceren met kolen dan met gas. De duurdere emissierechten voor CO₂ zijn wel een stimulans voor bedrijven om duurzamer te gaan werken.”

  • De elektriciteitsprijzen in Europa stijgen vanaf de tweede helft van 2021 uitzonderlijk. Ze hebben een sterke correlatie met de prijzen van gas, kolen en CO₂-emissierechten, die eveneens bovenmatig stijgen.
  • De capaciteit voor hernieuwbare productie uit wind en zon stijgt. De helft van opgesteld vermogen is wind, zon en biomassa. Aan de productiekant is er een toename zichtbaar van 17% voor wind en zon van 24TWh in 2020 naar 28TWh in 2021 op een totaal van 118TWh productie.
  • In Nederland nemen de redispatchvolumes toe als gevolg van congestie. De congestie werd onder meer veroorzaakt door het project voor de opwaardering van een 380kV-verbinding en meer hernieuwbare productie in het Noorden. De kosten daarvan stijgen om twee redenen: 1. hogere volumes en 2. hogere energieprijzen.

Dit  blijkt uit de Annual Market Update 2021 van TenneT, grensoverschrijdende netbeheerder in Nederland en een groot deel van Duitsland.

De elektriciteitsprijzen in Europa stijgen uitzonderlijk vanaf de tweede helft van 2021

De energieprijzen stijgen bovenmatig, gemiddeld over heel 2021 voor gas (340%), kolen (119%) en CO₂-emissierechten (116%). De prijsstijgingen beginnen in juni/juli en zetten sterk door naar het eind van 2021. De oorzaak is onmiskenbaar de oplopende geopolitieke onzekerheid in Europa.

In 2020 daalden de prijzen eerst licht, door de coronapandemie. De economische activiteiten komen in 2021 weer vol op gang na de pandemie. Dat verklaart een beperkt deel van de prijsstijgingen. 

Op de day-ahead markt in de Centraal West-Europese regio stijgt de gemiddelde jaarprijs voor elektriciteit met 225 procent. Dat is vooral het gevolg van de uitzonderlijk hoge gasprijs. De gasprijzen zijn gestegen als gevolg van een aantal factoren, waaronder lage opslagniveaus aan het eind van de winter van 20/21 en afnemende lange termijn gascontracten, waardoor er meer gas moet worden gekocht op de groothandelsmarkten. Deze zijn zeer concurrerend omdat er voor LNG een sterke concurrentie is met de Aziatische markt, waardoor de prijzen stijgen en het Russische aanbod bovenop de langetermijncontracten lager was. Als gevolg van de stijgende gasprijzen werden ook de voorraden in de loop van het jaar minder gevuld.

De stijgende prijs voor CO₂-emissierechten wordt deels ook veroorzaakt door het ‘Fit for 55’-plan van de EU Greendeal. Een hogere prijs voor emissierechten stimuleert bedrijven om te investeren in efficiëntere technologieën en hernieuwbare energiebronnen. De prijsontwikkelingen in 2021 veroorzaakt een situatie waarin het sinds juli rendabeler is om elektriciteit met kolen te produceren dan met gas.


Groei voor hernieuwbare opwek op land, inmiddels helft van opgesteld vermogen

In Nederland en Duitsland groeit de hernieuwbare elektriciteitscapaciteit. In Nederland stijgt het opgesteld vermogen van opwek uit zon met 3,6 GW, wind op land met 1,6 GW. De helft van het totaal opgesteld vermogen (46GW) is nu hernieuwbaar (zon, wind of biomassa). Daarnaast is 0,3GW extra vermogen van gascentrales in 2021 de mottenballen gezet (totaal 0,9 GW in mottenballen in 2021). De gecombineerde productie van zonne- en windenergie is met 17% gestegen van 24 TWh in 2020 tot 28 TWh in 2021. Dat is in totaal bijna een kwart van de totale elektriciteitsproductie. De productie uit gasgestookte centrales daalde met 20 TWh ten gevolge van de verschuiving van gas naar kolen. Dit werd gedeeltelijk gecompenseerd door 13 TWh afkomstig van de toename van de kolengestookte productie en meestook van biomassa, zonne-energie, windenergie en import.


Redispatchvolumes nemen toe, vooral door tijdelijke projecten opwaardering 380kV-verbindingen

De totale kosten zijn gestegen van 77,6 miljoen euro in 2020 tot 339,7 miljoen euro in 2021, met een meer dan verdubbeling van het geactiveerde redispatchvolume. De kostenstijging is een combinatie van hogere energieprijzen, meer redispatch-volumes en meer restrictieovereenkomsten. In het Noorden van Nederland wordt veel meer hernieuwbare elektriciteit opgewekt. Een groot deel van de kosten in Q3 en Q4 in 2021 heeft te maken met het opwaarderingsproject van de verbinding 380kV Lelystad-Diemen die van een 2.500 ampère naar een 4.000 ampère verbinding is gegaan. Gedurende lange tijd was de verbinding buiten gebruik, waardoor veel redispatch nodig was. 


Optimaal benutten

Door de hoge energieprijzen wordt het voor bedrijven sneller rendabel om processen te verduurzamen en meer hernieuwbare energie te produceren. Maarten Abbenhuis: “Dat is een extra uitdaging, de ontwikkeling van het elektriciteitsnet moet uiteraard zoveel mogelijk gelijk opgaan met de groeiende vraag naar transport van elektriciteit. Dat is nu niet overal het geval. Om de toenemende congestie beter op te vangen past de Autoriteit Consument en Markt de regelgeving aan door een aanpassing in de netcode. Samen met bedrijven kunnen netbeheerders dan de capaciteit van het bestaande elektriciteitsnet beter benutten en sneller aan nieuwe transportvraag voldoen.”

Over de Annual Market Update 2021

De TenneT Annual Market Update brengt de relevante ontwikkelingen op de Centraal West-Europese elektriciteitsmarkten in beeld met speciale focus op Nederland en Duitsland, de landen waar TenneT actief is. De Market Update 2021 laat de ontwikkelingen zien op de gebieden van: elektriciteitsprijzen, brandstofprijzen (gas, kolen, CO2-emissierechten), verbruik en verschillende vormen van opwek van elektriciteit, subsidieregelingen voor duurzame elektriciteitsproductie en interactie (bijv. importen en exporten) tussen het Nederlandse systeem en die in omringende landen. Ook wordt er speciale aandacht geschonken aan het waarborgen van de stabiliteit en de werking van het elektriciteitssysteem door de (prijs)ontwikkelingen voor balancing (balans tussen vraag en aanbod) en redispatch (ter voorkoming van congestie op het net) weer te geven.

Verwante downloads

Share this:

Wilt u meer weten?

Jorrit de Jong

Media Relations

+31 026 373 26 00

press@tennet.eu