Met deze spelregels krijgen de netbeheerders en grootverbruikers en grote producenten van wind- en zonnestroom meer mogelijkheden om op plaatsen waar het net zijn maximale capaciteit heeft bereikt, flexibel met energievraag- en aanbod om te gaan totdat de netuitbreiding gerealiseerd is. Hierdoor wordt de beperkt beschikbare ruimte van het elektriciteitsnet efficiënter benut en ontstaat er eerder ruimte voor nieuwe klanten, zoals producenten van groene stroom.
De netbeheerders onderzoeken de impact van de verschillen tussen de regelgeving en het codewijzigingsvoorstel dat de netbeheerders eerder gedeeld hebben met de ACM. Tegelijkertijd bereiden zij implementatie van de nieuwe regelgeving voor en krijgen zij 6 maanden de tijd om volgens deze nieuwe spelregels te werken.
Toenemende schaarste op het net
Nederland heeft een van de betrouwbaarste elektriciteitsnetten van de wereld. Het verduurzamen van de energieproductie en het energieverbruik, de groeiende economie, de digitalisering van de samenleving en het in recordtempo bouwen van huizen zorgen voor een explosieve vraag naar capaciteit op het elektriciteitsnet. De netbeheerders werken op veel plaatsen aan de uitbreiding van het net. De opgave is echter zo groot, dat het werk niet allemaal tegelijk uitgevoerd kan worden. Daar waar het net zijn maximale capaciteit heeft bereikt, ontstaan lokale knelpunten op het net. Rond zo’n knelpunt kunnen de netbeheerders nieuwe (groot)verbruikers van elektriciteit die zich hier willen vestigen geen capaciteit leveren. Ook grootverbruikers zoals supermarkten, grootschalige horeca, kantoren en fabrieken die hier al gevestigd zijn, kunnen niet meer stroom afnemen dan dat ze momenteel doen. Dat kan weer als het elektriciteitsnet is uitgebreid of als er slimme flexibele oplossingen beschikbaar zijn die meer capaciteit creëren.
Werken aan slimme oplossingen
Netbeheerders werken hard aan deze slimme oplossingen om het bestaande net efficiënter te benutten. Een van de flexibele oplossingen waar netbeheerders op inzetten is congestiemanagement. Met congestiemanagement wordt, op momenten dat de vraag naar transport van elektriciteit hoger is dan wat het elektriciteitsnet aankan, de beperkte ruimte op het elektriciteitsnet verdeeld. Dit doen de netbeheerders door aan grootverbruikers en grote producenten van elektriciteit te vragen om tijdelijk minder elektriciteit aan het net te leveren of juist meer elektriciteit af te nemen. De ruimte die daarmee op het net ontstaat, kan de netbeheerder verdelen onder de klanten op de wachtlijst. Hiermee kunnen netbeheerders efficiënter gebruik maken van de beschikbare ruimte van het elektriciteitsnet en meer klanten aansluiten, totdat de netversterking gereed is.
Meer ruimte voor verschillende soorten grootverbruikers en producenten
De ACM heeft meerdere spelregels opgesteld om lokale flexibiliteit beter mogelijk te maken op plaatsen waar het net zijn maximale capaciteit heeft bereikt. Naast grootverbruikers die energie afnemen, kunnen ook producenten die grootschalig duurzame energie opwekken tegen een financiële vergoeding meedoen aan congestiemanagement. Als in een gebied het stroomaanbod of de stroomvraag groter is dan het netwerk aankan, kan de netbeheerder een oproep via het platform GOPACS aan (markt)partijen doen om meer of juist minder elektriciteit te gebruiken of op te wekken. De (markt)partijen geven vervolgens aan tegen welke prijs zij dit willen doen. Als de netbeheerder vervolgens de biedingen accepteert, doet de producent of verbruiker wat het heeft beloofd en krijgt daarna zijn of haar vergoeding.
Netbeheerders kunnen met de nieuwe spelregels straks naast dagbiedingen ook lange termijncontracten afsluiten met grootverbruikers en producenten, om tegen een afgesproken vergoeding minder gebruik te maken van het net. Voor verbruikers en producenten met kleinere aansluitingen wordt het mogelijk om zich te groeperen en gezamenlijk deel te nemen aan congestiemanagement. De netbeheerder kan in sommige gevallen ook verbruikers en producenten van (grootschalige) wind- en zonnestroom verplichten om tegen een financiële vergoeding de vraag naar transport te verminderen. De netbeheerders werken samen uit hoe zij dit in de praktijk gaan toepassen.
Netbeheerders bereiden zich voor op flexibiliteit
De netbeheerders starten met de voorbereiding van de toepassing van de nieuwe spelregels voor congestiemanagement en krijgen 6 maanden de tijd om deze toe te passen in hun bedrijfsprocessen. De netbeheerders doen al geruime tijd ervaring op met de nieuwe regels voor congestiemanagement. Zo is onder meer het gezamenlijke handelsplatform genaamd GOPACS ontwikkeld waar (groot)verbruikers en producenten aan kunnen meedoen. Liander en TenneT voeren al enige tijd verschillende congestieonderzoeken uit op basis van de nieuwe regelgeving. Stedin is begonnen met een zogenaamde flexchallenge op Tholen en Schouwen-Duiveland om daar lokale flexibiliteit te zoeken. Enexis Netbeheer oefent in Helden, Weertheide en Uden met een pilot op het toepassen van congestiemanagement, waarmee wordt gekeken hoe de netbeheerder én klanten samen tot een flexibel energiesysteem komen. De verwachting is dat de eerste succesvolle toepassingen van congestiemanagement volgens de nieuwe Netcode aan het einde van 2022 kunnen starten.